SU GIASSU

Domo
Ite est Diariulimba
Sa gerèntzia de Diariulimba
Su Sòtziu Limba Sarda
Organigramma de su Sòtziu
LINKS
ARCHIVIU annu pro annu 
Pro retzire sa lìtera de noas
ISCRIENOS
diariulimba@sotziulimbasarda.net



Diretore:  Micheli Ladu - Editore: Sòtziu Limba Sarda
CHISTIONES

18/09/2008 
Limba: resposta diferente a sa crisi in s'iscola
[de Zuanne Frantziscu Pintore]

Tempus de iscola, tempus de cuntierras. E che a semper, dae cando su ministru de sa istrutzione pùblica Luigi Berlinguer at leadu su pessu de tancare sas iscolas prus minores, sos anneos prus mannos sunt de bator gastas. 
Sa prima est sindicale: minimant sos postos de traballu. Sa segunda est sotziale: sas biddas chi perdent s’iscola sunt a arriscu de si nche mòrrere. Sa de tres est culturale: tropu pitzinnos in una classe non pemitint un’imparòngiu de gabale. Sa de bator est politica: a su nàrrere de s’assessora Mongiu su pessu de sa ministra Germini arriscat de mandare a cùcuru fighidu sa gherra de sa Regione pro agiudare sos burgos prus minores a non disparèssere.


Totu lastimòngios giustos e giustas sas protestas, finas si, a bias, unos ismentigant chi sas neghes non sunt de s’aversàriu polìticu pro tempore (oe Berlusconi, in su 1996 Prodi) si non de unu raportu Sardigna-Istadu chi si b’at mai chertu pònnere fronte. Neghes finas in su fatu chi su prus de sindicados, partzidos, mastros, professores istentat a cumprèndere chi sa Sardigna no est una regione che a sas àteras, pro ispetziale chi siat reconnota. Est una terra in uve b’at una limba diferente dae sa chi serbit a iscrìvere leges istatales e a guvernare s’istrutzione pùblica.


Pro ite su guvernu italianu diat dèvere cussiderare sa Sardigna diferentemente dae sa Lucània o dae, ponimus, sa Calàbria, si est sa classe dirigente sarda e totu chi non si sabit cale devet èssere su fundamentu de sa pelea contra a su pessu de sa ministra? Ca semus un’ìsula? Sunt ìsula sa Sitzìlia e Elba puru. Ca sos burgos minores, sos chi galu tenent un’iscola de pustis sa colade de iscopa de sos annos colados, manchendelis s’iscola lis mancant isperu? Sunt 2831 sas biddas de gasi in totu s’Istadu. Ca tanchende sas iscolas minores, a mala gana sos pitzinnos devent andare in iscolas giai prenas de alunnos? Capitat in totuve, pro ite in Sadigna nono?


Girat e girat a in tundu sa classe dirigente sarda, polìticos, aministradores, sindicados, mastros, professores e mai chi li essat sa paràula chi a sa sola est a gradu de bogare a campu sa resone de s’ispetzialidade, su pro ite sa Sardinna tenet su deretu de èssere tratada diferentemente: limba. 


Non lis essit mancu a sos mastros chi sunt a arriscu de pèrdere su traballu. E puru, pretendende s’imparòngiu in sardu e de su sardu, si non sos tres chi b’at oe, nessi duos mastros diant èssere pretzisos. E sos professores chi sunt a riscu, podent pretèndere una cosa chi giai est possìbile pro lege: imparare su sardu e in sardu. 


Trinta-trintaduos pitzinnos in cada aula (gai narant sos contos fatos dae sos sindicados) tenent in Sardigna prus anneos pro imparare in una limba no issoro de sos chi tenent sos matessi chi imparant in sa limba pròpria. In su Sud Tirolu, nessi s’ùrtima bia chi bi so andadu, pro minore chi siat un’iscola non tancat. Ca b’at sos montes, m’at naradu unu chi bi lu fia narende. Mancari no artos che a sos tirolesos, nois puru tenimus bidditzolos de monte. Sa diferèntzia est un’àtera: in cue a su bilinguismu bi tenent e lu ponent finas a profetu economicu e sotziale. Inoghe, pròpiu in cuddas biddas prus minores, si bident sos pitzinnos faveddende su sardu andende a iscola e torrende dae iscola. In iscola devent bestire un’àtera limba e no ca est òbrigu de lege. Ca, francu a dolu mannu non meda mastros, mancu sos “perdenti posto” si sabint chi sa limba de sos pitzinnos no est petzi unu patrimòniu culturale, est impromissa de postos de traballu.





 
 
 

 

 
diariulimba@sotziulimbasarda.net  © sotziulimbasarda 2004-2008,"e' vietato riprodurre articoli originali o estratti da questo sito senza l'assenso della direzione"