29/09/2004 Libbrus - Crescit su tramudu de operas in sardu
Contus africanus in Campidanu
de Ivo Murgia
Presentada
Su contu/paristòria/faulaberu s'agàtat in sa literadura de totu su mundu,
est unu "universali culturali" podeus nai. Totus cumprendeus s'importàntzia
de connosci is contus de sa terra nostra, ma fortzis a primìtziu podit parri
curiosu su contai is contus africanus a is pipieddus sardus. Ma no nci est
de si spantai meda meda. Su contu de una traditzioni diversa de sa nostra,
impàrat a is pipius a s'acostiai a maneras diversas de bivi, a maneras de
pensai, de arrexonai e de si campai sa vida chi funt foras de su connotu
cosa nostra. A no ddas timi, e antzis a ddas circai po ddas connosci e
istimai, imparendi a s'oberri a su chi no est sardu arricendiddu po ddu
cumparai cun is sèculus de sa stòria isolana.
Meda iat a essi sa cosa de nai apitzus de is contus africanus, ma est tropu
pagu su logu e giustu giustu fait a nai ca su prus de is contus chistiònant
de animalis arestis e de feras. Ma funt animalis "antropomorfizaus" est a
nai ca faint giai giai is pròpius cosas e arrexònant che a is òminis etotu.
E a is òminis s'assimbìllant meda, a is bonus e a is malus ma sèmpiri po ti
imparai a castiai a is cosas diaderus importantis de sa vida e a no perdi
tempus infatu de cosa de pagu contu. No podiant certu ammancai s'elementu
màgicu e is paesàgius africanus, cosas chi aciungint incantu a sa poesia de
custus contus.
Duus fueddus de lìngua sarda. Poita est giustu a tradusi in sardu is contus
de sa traditzioni africana? Giai chi s'agàtant trabballus meda in italianu,
e giai chi totu is sardus oindì cumprendeus s'italianu, iat a podi parri una
cosa in prus a ddus torrai a imprentai in sardu. Custu trabballu est fatu
pròpiu po si cunfrontai cun su chi est istràngiu in logu nostru, po ddu
castiai cun ogus sardus, po ddu cumprendi in su chi est diversu e po ddu
pretziai in su chi est bellu. Sceti chi teneus una cultura nostra si podeus
oberri a s'atru e fai a cuncàmbia, deghinou no podeus iscambiai pròpiu nudda
e nimancu "filtrai" totu su chi ndi benit de foras po ddu fai nostru. E emus
a essi una strocidura de su chi funt is àterus chentza de essi mai nudda!
Su sardu imperau est unu campidanesu comunu obertu a is fueddus e a is modus
de nai de totu sa Sardìnnia. Sa grafia cìrcat de pinnigai apari totu is
"orientamentus" chi ndi funt bessius a pillu in custus ùrtimus tempus.
