|
07/09/2004 Istatutu ispeciale e polìtica ordinaria Ma nois sardos seus ispeciales o ordinàrios? de Peppe Corongiu Ma nois sardos, in cunfromma a sos àteros citadinos italianos, seus ispeciales o ordinàrios? In su 1948, sa Repùblica nos iat arreconnotu un’istatutu ispeciale po su particulare isvantagiu sotziu-economicu chi teniaiaus. Oe in die, in custu mese de cabudanni 2004, sa Republica cheret a nos leare custa doda proite est in mungia una reforma chi, paris cun su federalismu, cheret agualare sas regiones ordinarias cun cussas a istatutu ispeciale totu a unu paris. Giustamente su Consigiu Regionale est chircando de amparare s’istatutu ispeciale de su 1948 proite - sa timoria est custa - paret chi sa Sardigna potzat èssere ferta dae custa farta. Ma, a banda totu sos cussideros pretzisos fatos in custas chidas dae giornales e polìticos, seus seguros chi in custos chimbanta annos seus istaos a s’artesa de custa “ispecialidade” bera o nebidosa chi siat? Su cuncetu de ispecialidade, difatis, tenet a fundamentu s’idea de diferentzia e de diversidade. Su sistema polìticu-mediàticu, e cussu de su mercau e de s’industria culturale collegada, ant abalentau custa diferentzia in custas deghinas de annos? S’iscola at giau annestru a sos sardos pro ischire chie sunt e chie podent èssere? Sos sardos in poderiu ant afortiau sas diferentzias culturales, limbisticas, identitarias de sa Sardigna? S’imposta est ca nono. A dolu mannu. Antzis, s’idea de sa diversidade “natzionalitaria” non est piaghida a medas de sos chi ant tentu –e tenent - santos in corte. No dda bient comente sa possibilidade de giare a sa gente valores comunitarios po sa vida, ma comente unu corrale de inserru. E duncas custu tribagliu de amparu de sa diversidade sarda, in intro de sa realidade sotziu-polìtica italiana, no ddu est istadu e no ddu est. Sa voluntade de agualamentu e de “omologatzione a sos àteros italianos” (si non a totu sos europeos) est parta pro tempus meda sa ghia de totu su movimentu polìticu-culturale-sindacale-istitutzionale. Su “Mercau” in totu sos setores econòmicos, non petzi at giau agiudu a custa idea, ma dd’at ismanniada, e dd’at giau is ainas poderosas chi serviant a cumprire custa tarea. Su resurtau, a pustis de deghinas de annos, ddu seus biendo in totue: su pòpulu sardu est ismentighendo s’identidade sua, sa diferentzia cun sos àteros populos, is arrichesas cuadas in s’identidade chi dd’iant a servire in die de oe pro sighire a bìvere in tempos de Globalidade. E, comente ùrtimu arrematu de custu “suicidiu”, est perdendo sa connoschentzia e s’impreu de sa limba, fintzas a dda tzerriare e dda tratare comente unu simple “dialetto”. Su motu, s’arribu ( fintzas “la musica di fondo”) chi cunvinchet sa gente est ca depeus èssere comente sos àteros, non ca depeus èssere nos etotu. A dolu mannu, sa gente nostra, a pustis de annos e annos de propaganda, dèbile comente est in sa connoschentzia de sas cosas suas, est cumintzando a sighire custas tratas in nùmuru e calidade chi ponet de abberu pinnichiu. Oe sos sardos sunt abeliaos dae sos cumandos-avesos polìticos e mercantiles chi lòmpent mediaos dae sa televisione, e sighint modas e pessamentos cunformisticos e cunsomisticos comente tagios de berbeghes in sas mindas. Custa est s’incungia de cussos chi in chimbant’annos ant triballadu pro “omologare” sos sardos e como si chensciant ca s’Italia cheret minimare s’istatutu, sa diversidade istituzionale. Ma inue est sa diferentzia? Inue sa diversidade ? Inue s’ispecialidade chi nos podet giare meritu pro pedire a sa Repùblica Italiana un’istatutu polìticu chi siat de garantzia autonomìstica? S’unica cosa inue nos podeus imbarare est propiu ca nos, seus in intro de sa s’Italia, ma seus un’àteru pòpulu, cun d’un’àtera istòria, cun d’un’àtera limba, cun d’un’àteru destinu. In custa purrata istòrica chereus abbarrare citadinos italianos, ma marcando sa “natzionalidade” nostra. Chi est su sentidu de un’identidade “aurtia”, “fartada”, e “fallida” in passadu, ma chi disigiat de torrare a èssere in su mesu de sa vida nostra de dogni die. Custa diversidade de pòpulu ebbia podet èssere fundamentu de una rechesta de ispecialidade in d’una bisione de su federalismu italianu chi non depet èssere a mala boza “agualadore” e “ugualitariu”. Antzis, propiu unu federalismu “asimetricu” e “diferentziau” pro sas diversas realidades natzionales – comente est cussu ispagnolu – podiat èssere sa medida cumbeniente pro s’Italia e sa Sardigna. Propiu sos polìticos sardos, chi imbeces sunt afeteriaos in totu àteras fainas, iant àere potziu giare agiudu a sa dibata federalista italiana, cun custa proposta de federalismu asimetricu. Diversu po dognunu. Ma candu mai? Medas de sos polìticos nostros puru sunt cunditzionaos de su chi movet de Roma. E comente polìticos « romanos » arresonant. Mai un’idea diferente, originale, sarda. Una proposta chi iscasset dae su surcu de sa dereta e de sa manca, de su Polo o de s’Ulivu, de su cunformismu majoritariu de sas duas bandas chi guvernant a borta a borta. Comente chi, oe in die, s’identidade siat a èssere petzi o in favore o contras a Berlusconi, a Soru, o (finztas) a Bush. Custu giai chi est unu bellu corrale chene àghera tancau de s’omologatzione. Iscusae si non partecipaus a custas missas e pregaus a sa sola. Non podeus èssere àteru de su chi seus. A pònnere sa bisera de àteros non nos cambiat su destinu. Boleus èssere su chi seus, ne mengius ne peus de sos àteros, ma diversos. Sos pòpulos e sos òmines non podent èssere frommaos totu a unu paris. Chereus èssere Sardos Ispeciales, non berbeghes ordinarias. E chereus un’istatutu fundadu, in d’un’Italia e un’Europa federalisticas a moda asimetrica, a subra de sa diversidade natzionale e limbistica de su pòpulu sardu. O sinducas a subra de ite? De su prantu lastimosu de una regione-provincia-colonia chene dinare e chene identidade? Peppe Corongiu totu sos deretos reservados |