|
26/05/2004 Sa proposta de su Comitau "Abbia a unu sardu comunu" Limba de Mesania: po non faddire de Giuseppe Corongiu Sa proposta de Limba de Mesania, fata de su “Comitau abbias a unu sardu comunu”, no bolet nàrrere ca de cras totus depent imparare su samugheesu, s’urtzuleinu, su neonelesu o su ghilartzesu. Custu comente si cumprendet a sa facile, iat a èssere unu machìmine e unu iscàvulu de tempus. “Limba de Mesania” est unu progetu meda prus asetiau de calisisiat àteru in Sardigna in argumentu de polìtica limbistica. In tantu, sarvat totu sas milli variadedas de su sardu, e istablescet chi dogni bidda (e provincia?!) potzat impreare su sardu suo in is paperis pùbricos. Assignat in tames a sa Regione sa possibilidade de faere in finis una polìtica sua (a iscriere in sardu, mi!!!) cun d’una limba rapresentadora de totu sas variedades. Ma unu de Dolianova, o unu de Bono, depent imparare custu limbagiu mesanu si ddis faet disigiu de traballare po sa Regione? No, proite LdM si depet cunsiderare comente unu “traballu in fraigu”, e non una proposta giai tancada comente fut, e est, sa LSU. Duncas, dognunu faendo piticas mudas de sa variedade sua chi connoschet bene, podet lòmpere in pagu tretu a una limba prus “mesana” mantennendo lèssicu, sintassi e “diversidade” (ca est sèmpere una balia) de su sardu de bidda sua. S’unica cosa chi s’iat a pòdere agualare, si unu cheret, est sa fonetica e sa rapresentada grafica (cun isceberos lascos e non a obrigu cussos de sa proposta) de sos sonos a su mollu maistru. “Is” e “sos”, “abba” e “acua”, “ammentu” e “arregodu” tenent sa matessi citadinantzia in custu limbagiu giuridicu. LdM est peroe unu sistema chi no est contras a sa LSU, ma nde est un’isvilupu, dialogat cun cudda proposta frimmada, dd’arregodaus, de professores academicos nodios e espertos balentosos. Ma chie at criticau sa LSU po èssere unu mollu fatiu (artificiale), istagiau de is variedades e fogulanu, comente faet a propònnere de iscriere sos atos pùbricos de sa Regione in “logudoresu” e “campidanesu”? Sena si frimmare in su fatu de sa diseconomia de custu masione, est seguru ca sa discuncordia iat a èssere massima. Difatis, si sa LSU tenet fartas, cun d’unu aconciu a duos istandard custas fartas si iant a dèpere crobare (allobare) ca aus a dèpere faere unu “logudoresu unificau” e unu “campidanesu unificau”, (e cale campidanesu?). Si una istandardizatzione est andada male, poite iant a dèpere andare bene duas? Giai paret de biere sos campidanesos de Gùspini e Arbus certando cun cussos de Sinnia po comente faere is atos. Est mengius su sardu de Pintoreddu o cussu de Benvenuto Lobina? E si sceberant cussu iaus dèpere totus andare a Biddanoa Tulu po imparare cussu dialetu? Comente si podet biere s’abba gasi no iscassat a logu perunu. No, no est cussa s’isciollida de s’atrògolu. “Logudoresu” e “campidanesu” esistint comente simplizatzione literada e de istudios de limbistica de una realidade cumplicada, e andant mantennios. Depeus peroe tènnere s’onestade de cùmprendere ca variedades de s’ùnu e de s’àteru nde ddue at milli. E is dudas e dificurtades naschias cun sa LSU, iant a torrare raddoppiadas e fintzas prus puntudas. E, si no agataus unu setiu a sa chistione de su limbagiu amministrativu, totu su traballu de su sardu at a abarrare frimmu comente bolent is margianes chi decrarant de istimare sa limba sarda, ma operant po abarrare in su “status quo”. In su connotu de una foeddada chi est bessendo a foras de sa vida reale. Ma si una limba balet cantu a s’àtera, tando depet intrare in dogni tretu, non solu abarrare in su “ghetto” de sas artes e de su folclore. E s’amministratzione est unu de cussos tretos “decisivos” po nde bessire dae s’acorru. |