© LimbaSarda 2004

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

31/01/2006 Libros

Garcìa Marquez in sardu


PRESENTADA DE S’AUTORI


Cun prexeri scriu duas arrigas po presentai custu libbru, est su segundu trabballu miu de tradusidura. Bessit un’annu infatu de is “Contus Africanus” chi apu pubbricau cun sa “Alfa Editrice”. A tradusi perou no est s’arti mia, mancai apa sighiu su cursu de tradutzioni in unu master universidàriu de segundu livellu. No mi cunsideru unu tradusidori, scriu finas contus mius originalis, calincuna cantzoni e artìculus meda, arrecensionis e intervistas in diversus giornalis e arrevistas. 
Sciu chi calincunu de is iscritoris in lìngua sarda de oi no bit tropu beni su trabballu de furriai in sardu òperas istràngias. “Poita no si ligeus in deretura s’originali, candu fait assumancu?” nant. Deu no seu de acòrdiu e no mi parit de essi fatu una cosa in prus o unu trabballu po de badas. Ita bolit nai ca unu libbru s’agàtat giai in italianu? Poita sardu e italianu sa pròpriu cosa funt? Sa pròpriu lìngua est? No mi parit. Dònnia lìngua tenit sa visioni de su mundu cosa sua, is tempus e is maneras suas de contai, su “ritmu” suu. Su tradusi unu libbru no bolit nai sceti a cumprendi ita ddui est iscritu, custa no est prus sa funtzioni sua. Dònnia tradutzioni est sèmpiri “interpretatzioni”, e ndi balit de siguru sa pena de torrai a “interpretai” e a pensai in lìngua nostra is òperas prus bellas de sa literadura mundiali, in s’idea de ammanniai sa sarda. Tradutzionis e contus nous no si ndi bògant is ogus apari, naru deu

Po cresci sa literadura isolana serbit sa calidadi perou, siat in is tradutzionis e siat in is produtzionis originalis. No abàstat prus, si mai est abastau, su scriri in sardu po “militantza polìtica” de sa lìngua. Sa literadura in lìngua sarda depit impunnai a essi moderna e europea castiendi a su mundu cun is valoris suus e chistionendi cun is àteras literaduras.

“Cronica de una muerte anunciada” est su chi naraus unu “capolavoru”. No at a essi po de badas chi s’autori suu est unu prèmiu Nobel. In centu pàginis ti còntat totu unu mundu, is òminis chi ddui bivint e is passionis chi ddus trumèntant. Una manera de iscriri chi spàntat, unu contu prenu de onori e de balentia, po cussu apu pensau de ddu furriai in sardu.

Una crosidadi linguìstica, po custu trabballu nd’apu torrau a bogai a pillu sa forma verbali de su passau “remotu” (andeit, torreit etc.) sparèssiu de sa literadura in sardu campidanesu de sèculus e sèculus. Custu poita s’agàtat “cristallizada” in gòcius e cantzonis, poita dd’at imperada Antoni Maria de Estertzili e poita est ancora bia in su Surcis e in su Logodoru. E poita pensu chi sa lìngua literària ndi depat boddiri totu. Creu de essi su primu a ddu fai, apustis de sèculus, bieus chi at a praxi.
“Cronica de una muerte anunciada” est un’òpera “contemporanea” ma finas chena de tempus. Un’arrexoni in prus po fai chistionai a Márquez in sardu, ca in sa lìngua nostra scieus nai totu is cosas de sa modernidadi e de sa vida de oi. Su essi “contemporanea” perou mi nd’at betiu fintzas istrobbus, e no sceti a mei. A s’editori prus de totu, ca est istètiu prus de un’annu “certendi” po depi arrangiai sa chistioni de is diritus e podi pubbricai su libbru.

Nd’aprofitu duncas de custa ocasioni po torrai gràtzias a is Editzionis “Condaghes” in sa personi de Franciscu Cheratzu chi at crètiu in custu trabballu e finas po totu su chi faint po sa literadura in lìngua sarda cun sa colletzione “paberiles”.

Torru gràtzias ancora a totu is amigus chi m’ant cunsillau beni e incoragiu de Xavier Frías Conde a Mario Puddu a Franca Rosa Corbeddu e totu is atrus.

Speru de essi fatu cosa de brofetu, s’idea mia fiat cussa assumancu. Chi no nci seu arrennèsciu, cumpadessei!




Ivo Murgia

Pirri, mesi de idas 2005





Márquez, Gabriel García
a cura di: Murgia, Ivo
Crònaca de una morti annuntziada

Dim. 12x17 cm
Pagg. 112
Anno di edizione: 2006
ISBN 88-7356-082-2
Collana: Paberiles
Prezzo: 8,00 Euro 



Is fradis Vicario ant detzìdiu de isperdi a Santiago Nasar. Totu sa bidda ddu scit, ma nisciunus fait nudda, o mellus is chi podint fai calincuna cosa nci pròvant a dda fai. Su chi depit sutzedi perou, sutzedit, cumenti po una brulla mala de su fadu. 
Una personi sceti no ndi scit nudda de totu custu: Santiago Nasar etotu. Est unu contu chi chistiònat de onori e de balentia, de unu destinu chi parit giai scritu e chi ti obbrìgat a fai su chi no iast a bolli fai. 
Una stòria de una bidda calisisiat de Amèrica Latina, is arrugas prenas de pruini, su soli callenti, is òminis bufendi in magasinu. Ma po su chi còntat e cumenti ddu còntat est finas una stòria de totu su mundu.


Ivo Murgia est nàsciu in Casteddu in su 1974 e bivit in Pirri. S’est laureau in Psicologia e at fatu su master “Approcci interdisciplinari nella didattica del sardo” in s’Universidadi de Casteddu. At pubbricau Contus africanus (Alfa Editrice, 2004) e at iscritu cantzonis e contus premiaus in diversus cuncursus literàrius (“Premio Ozieri”, “Montanaru”, “Benvenuto Lobina”, “Su Fermentu”, etc.). Est trabballendi po afortiai sa lìngua e sa cultura de sa terra sua: scriendi in is giornalis “Sa Republica Sarda” e “Sardinna”; in Internet (www.sotziulimbasarda.net); faendi progetus e chistionendi su sardu in dònnia ocasioni de sa vida. Ocannu at bintu su cuncursu po su sportellu linguìsticu de su Comunu de Cuartu Sant’Aleni (CA).

Gabriel García Márquez est nàsciu in Aracataca, Colòmbia, in su 1928. Incumìntzat a istudiai in is universidadis de Bogotà e de Cartagena in sa facultadi de lei ma làssat su studiai innantis de si laureai po trabballai cumenti a giornalista in is giornalis: “El Universal”, “El Heraldo” e “El Espectador”. 
In is annus cincuanta fait parti de su cìrculu literàriu “El grupo de Barranquilla”. Fait su imbiau de Parigi e de Roma e in su 1954 pùbbricat su primu contu suu “Ojos de perro azul” e un’annu apustis “La hojarasca”. Si còjat in su 1958 e incumìntzat a trabballai in is arrevistas de Venetzuela “Elite” e “Momento” e in s’agentzia cubana “Prensa Latina” fundada de Fidel Castro, aprimu in Bogotà e agoa in New York. In su 1962 est in Tzitadi de su Mèssicu trabballendi in is arrevistas “Sucesos” e “La Familia”. In su 1967 bessit “Cien años de soledad” chi fait de Márquez una de is personalidadis prus importantis de sa Amèrica Latina e no sceti. In su 1979 fùndat s’arrevista polìtica “Alternativa” e incumìntzat a si interessai de is chistionis de is presoneris polìticus e de is deretus de s’òmini. Po mori de s’atividadi sua in is ùrtimus annus dd’est tocau a bivi tra sa Colòmbia e su Mèssicu in “esìliu volontàriu”. Sa scritura sua est istètia influentzada de J.R. Jimenez, F. Kafka, W. Faulkner, P. Neruda. In is contus suus sa realidadi e sa pantasia si ammestùrant apari in una spètzia de “realismu màgicu”. Oindì est cunsiderau unu de is mellus iscridoris de totu su mundu. 
Àtera òperas suas funt: “El coronel no tiene quien le escriba” de su 1957, “El otoño del patriarca” de su 1975, “Crónica de una muerte anunciada” de su 1981, “El amor en los tiempos del cólera” de su 1986, “El general en su laberinto” de su 1991, “Del amor y otros demonios” de su 1994 e “Memorias de mis putas tristes” de su 2004. In su 1982 at bintu su prèmiu Nobel po sa literadura.

A segus