SU GIASSU
Domo
Ite est Diariulimba
Sa gerèntzia de Diariulimba
Su Sòtziu Limba Sarda
Organigramma de su Sòtziu
LINKS
ARCHIVIU annu pro annu 
Pro retzire sa lìtera de noas
ISCRIENOS
diariulimba@sotziulimbasarda.net



Diretore: -       Coord.Editoriale: Micheli Ladu
CHISTIONES

13/08/2008 
Alcioni e Pala binchent su “Grazia Deledda”
[de Zuanne Frantziscu Pintore]

Si est a nàrrere su giustu, su prèmiu est istadu integradu a àteros puru e sos media sardos-cartazinesos l’ant contadu, ponendende petzi cussos nùmenes in sos tìtulos, su chi abarrat in sa mente de chie leghet. Si a unu li dimandas a bìdere chie at bintu, ti torrat imposta cun sos nùmenes postos in su tìtulu; est cosa connota. 


Sos sardos-cartazinesos, o de gosi o de gasi, faveddant petzi de sos chi iscrivent in cartazinesu e si numenant carchi unu chi lu faghet in sardu est ca at leadu parte in sa pelea in uve contant petzi sos cartazinesos. Est comente càpitat in sas Olimpiades, de àteru: pro sos media italianos in Pechinu custas dies b’at petzi atletas italianos e si numenant carchi atleta istràngiu est ca at gherradu contra a un’italianu. De sos primos premiados contant chi sunt bravos, chi sunt de “rara, trasparente e visionaria ricchezza”. De sos sardos chi bi fiant issos puru, ma non pro it’est su boginu chi lis ant dadu unu prèmiu. E tando, torramus a su connotu: sos cartazinesos si bantent sos issoro e sos sardos nos bantamus sos nostros.


Paola Alcioni e Antoni Maria Pala, de àteru, si lu balent ca su romàngiu issoro, “Addia”, chi est de sos prus romàngios galanos essidos in Sardigna, e siat in sardu e siat in italianu. Compride, leghende e godende, cara a s’agabu de “Addia”, cando armadas de mortos movent, cun sa pandela de Arborea, in unu paris longu e mannu. Ais a bìdere comente sa limba, in sas manos de Paola e de Antoni Maria, si bortat in unu ordìngiu ispantosu de literadura arta. In sas nèulas de sa prana, s’istòria de una gherra sena tempus e sena isperu pigat s’andamentu de unu contu de Tolkien, mancari sena sos mostres chi non siant sa gherra etotu. Est prus pagu de una pàgina, prena de nuscos e de afrores, de colores e de grisu: unu cabu de obera.


Totu cumintzat a dies de oe, in Ruchesartas, cando duos istudiosos, forroghende sos papiros de una cunfraria imbenint una partidura musicale iscrita in su de XVI sègulos. Suta de su pentagrama, b’at, in sardu, unas iscritas chi non sunt, però, sas de unu cantu religiosu. Subra de unos caràtiles, b’at sìngios misteriosos chi cherent decriptados e chi in fines si cumprendent. 


Est semper in Ruchesartas, bator sègulos in antis, in su 1567, chi connoschimus a Addia, una brussa chi si comunigat cun sa terra e cun sa terra comùnigat, una fèmina chi est destinada a abarrare in su Panteon de sos pessonàgios literàrios. De sa literadura tout court, so narende. Non b’at si no unu o duos atzinnos a sa fisitzidade de Addia, e mancari gasi nemos, a s’agabu de su romàngiu, si nde podet essire sena si la figurare, in su casteddu mesu rutu, cara a una umanidade oramai a poderiu angenu. Una umanidade fata de pessonàgios, a bias essidos dae s’istòria pàtria a bias dae s’imbentu de sos duos autores e mancari gasi bivos, in sas acaèssidas de Sardigna, belle chi cun àteros nùmenes: patriotos sena l’ischire, traitores abidentemente, comente in unu anda e torra vichianu.


Sa Sardigna, dae prus de unu sègulu at pèrdidu istatualidade e soverania. In sos de Addia, Lenardu Arce e meda àteros abarrat un’isperu malu a iscantzellare e est sa pelea pro si cuntivigiare s’isperu chi curret suta de su contu, sena mai èssere infadosamente ideològicu. Una falta, sa de s’ideologia, chi s’apoderat, l’amus a bìdere, de sa giuria chi at premiadu a “Addia”. S’impreu de sa limba puru est “protagonista” de su contu: Paola movet dae unu limbàgiu de cabu e giosso, Antoni Maria dae unu de cabu de susu e a bellu a bellu, sena proclamare nudda ne inditare logos e tempos de càmbiu, t’abìgias chi sa limba si faghet una. Antzis non ti sapis nen mancu: ti paret chi totu su libru as lèghidu unu limbàgiu ebia.


Naradu, custu, a totu sos sardos-cartazinesos chi, sena mai àere iscritu un’allega in sardu, artiant a su pùlpitu contende chi mai sos ant a tènnere possibilidade de si faveddare a pare, istende una in Assemene e un’àteru in Torpè, si no impreende una “limba franca”. Su cartaginesu, craru.


In sos pro ite su prèmiu pro sa setzione in limba sarda bi l’ant dadu a “Addia”, b’at iscritu: “Il testo è sapientemente organizzato in una narrazione che non perde vitalità lungo i capitoli, mantenendo un andamento progressivo che sfocia in un epilogo disteso e compiuto.
Particolarmente curata la veste linguistica, che vede l’uso delle due macro-varietà presenti nell’isola: un Logudorese ben rappresentativo della Koinè centro-settentrionale, in cui sfumano gradatamente i tratti più vernacolari per dare spazio a strutture meno marcate, ed un Campidanese comune, ricco di elementi autoctoni e con minima ricettività di italianismi.”


Comente at a èssere craru a chie at a lèghere “Addia”, s’operatzione linguìstica de Paola Alcioni e de Antoni Maria Pala est s’incontràriu de su chi sa giuria, règhida dae Paulis, narat. Sos autores non fràigant duas koiné, logudoresa e campidanesa, belle duas limbas, comente est intradu a sa conca de sa linguìstica baronale. Movent dae duos limbàgios chi a bellu a bellu si bortant in unu ebia “imberendi sa metàfora de s’unidadi de sa natzioni”, comente est iscritu in sa coperta de su libru.


S’ideologia acadèmica de linguìstas chi tenent s’interessu a denegare s’unidade de sa limba sarda non s’arressat mancu cara a sa voluntade decrarada de sos autores. Faghent petzi mustra, sos de sa giuria, chi non bi siat ne sa realidade de su contu ne sa voluntade de chie contat e sighint a pònnere fatu a s’ideologia issoro.

PS. Bos costat chi una giuria, integrende unu prèmiu a unu romàngiu in italianu, si firmet a cussiderare si e comente b’apat un’impreu de “macro-variedades” de sa limba italiana? No, beru? Est su chi mi pessaia deo.


 
 
 

 

 
diariulimba@sotziulimbasarda.net  © sotziulimbasarda 2004-2008,"e' vietato riprodurre articoli originali o estratti da questo sito senza l'assenso della direzione"