© LimbaSarda 2004

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

04/03/2005 Parres liberos

Limbas morende

de Daniela Sanna

A cantu paret intro su 2015 mesu mundu at a faeddare s’inglesu. Custu est su chi narat un’istudiu de David Graddol de su dipartimentu de sas limbas in sa Open University de Londra. S’istudiu mentovadu si narat “ The future of English “ ("S’inglesu in su tempus bennidore"), e l'ant presentadu a sa cunferentzia de Edimburgo in su British Council de s’istrutzione internatzionale. 



Sos resultados de sa chirca pro su tempu bennidore de sas limbas los aiant pubblicadòs s’annu coladu in sa revista “Science”, ma in custas dies chi si torrat a faeddàre de sa fine chi at a faghere s’italianu in s’Europa e in su mundu, zornales meda ant torradu a dare sa notiscia.



S’èsitu de s’istudiu de Graddol mustrat chi s'ant a morrere, no petzi sas limbas de minorìa, ma sas limbas mannas puru. Gai cussas natzionales comente su frantzesu, su tedescu e s’italianu. Prus e prus su frantzesu “limba internatzionale” in s’Ottoghentos e in su Noeghentos s'at a mòrrere pianu pianu. Su tedescu at a essere istudiadu comente limba istranza dae meda pessones, pro su pius in Asia. S’ispanniolu, sèmpere segundu custu istudiu, at a sighire a essere faeddadu meda in America latina e Asia. Ma s’inglesu, chi pro unos cantos annos at a essere sa limba piùs istudiada e faeddada, in su 2050 s’at a arressare.



A bìnchere, si gai podimus nàrrere, ant a essere sas limbas faeddadas como dae sa majorìa de sa pobulascione de su mundu: cinesu, ispanniolu e arabu.



Cun custa mutascione, bi at a essere puru una minimonzu de sas limbas impitadas in totu su Pianeta. Graddol narat chi su 90 pro chentu de sas semiza (6000!!!) limbas chi si faeddant in sa terra a die de oe sunt prenetadas a si che morrere.


E gai amos a podere narrere chi sas limbas sunt comente s’ambiente naturale: sunt in pericùlu de vida e cundennadas, si no si faghet nudda, a sa morte. In totu su mundu sas limbas de minorìa chi pobulasciones indigenas faeddant in cussolzas tancadas, chi si podent giamare puru “aree a maggiore biodiversità” (comente podet essere su sardu) rappresentant totas in pari, su 4 pro chentu de tottu su Pianeta. Pro cumprendere, in Europa si faeddat su 3 pro chentu de sas limbas de su Pianeta ebbìa. 

<S’est faeddadu pius de sa condiscione de sos panda e sas tzoncas pintulinadas (civette maculate) chi de sa fine de sas diversidades limbisticas de sos omines> , (Daniel Nettle e Suzanne Romaine, “Voci del silenzio. Sulle tracce delle lingue in via di estinzione” ,Carocci, 2001).


E tando, tocat a si che ponnere una manu a sa cussièntzia e chilcare de salvare sa limba sarda puru. Ant a faghere custu sos politicos de domo nostra? Chi paret chi a cuss’orija no cherent intendere? 


Ant a faghere de abberu una politica limbìstica forte e giara, chi ponzat puntos e bases frimmas?



Ant a leare una detzisione de unidade a subra de cale limba uffitziale pro sos documentos amministrativos de sa Regione? 


Ant a faghere istudiare sa limba, in tota sas variantes in s’iscola e la faghere impitare e intendere in televisiones, radio? E iscriere in sos zornales? 



E s’Universidade at a lèare finalmente una posiscione? E at a faghere finalmente sa cattedra de “limba sarda” e no de limbistica sarda ebbìa?



Sunt custas sas cosas chi bisonzat a faghere pro salvare una limba cundannada a morte.



Daniela Sanna

A segus