© LimbaSarda 2004

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

30/03/2005 Dae sa Lista de Berlinu

Mensching proat a sarvare sa LSU

Aus chircau de cumprčndere sa positzione de su limbista de Berlinu bogando cantos de un'interventu fatu in su situ de sa Lista de Berlinu. 
Ddue 



...Una parte manna de sa LSU est petzi un'ortografia. Comente tottu sas ortografias no est perfetta, ma
pesso chi est una solutzione possibile...

Totu is Bariedades uficiales? 

....Puru custu penso chi est beru pro s'usu de tottu sas dies, pro faeddare e
puru pro iscrier in contestos privados. Perņ pro ątteras cosas penso chi diat
esser diffģtzile, pro esčmpiu si si cherent ponner cartellos uffitziales etc.
Puru in s'iscola penso chi bi diat esser carchi istandard; sa cosa importante
est chi sos pitzinnos imparent a lu pronuntziare sicunde sa variedade locale
issoro. Za l'isco chi est diffģtzile, ma si non si proat, non s'at a ischire
mai si funtzionat. Non penso chi sa LSU podet esser definitiva (subra de
tottu pro unas cantas chistiones de morfolozia verbale), ma penso chi si deppet modificare cun
s'esperientzia in sas iscolas etz. e non "in laboratoriu". Sos pitzinnos sun
intellizentes meda. Si sos pitzinnos
inglesos imparan a legher "taf" cando s'iscriet "t-o-u-g-h", tando sos
pitzinnos nugoresos podent puru imparare a pronuntziare [faCHere] cando
s'iscriet <faGHer>, e sos pitzinnos campidanesos ant a imparare a
pronuntziare sa matessi paraula comente [faI]. A nois comente adultos nos
paret diffitzile meda, ma pro sas nobas zeneratziones at a parrer una cosa
"naturale" si l'ant imparadu in iscola. Comente appo nadu, si non si proat,
non s'ischit si at a funtzionare e itte si deppet modificare.


Limba de Mesania uficiale? 

A isseberare una variedade de mesania, sicunde s'opinione mea, no est una
solutzione troppu bona, ca issa diat esser una variedade chi b'esistit e si diat depper
pronuntziare de una forma sola. Sa LSU no est una variedade (e no est una
limba: infattis penso chi si diat depper cramare mezus NSU=Norma Sarda
Unificada, e pro custu non si podet comparare cun s'esperantu comente
faghent paritzos, ca s'esperantu est una limba e non una norma). In prus
pagas paraulas: Sa LSU fit pensada pro esser pronuntziada in ittesisiat
variedade de su sardu, cosa chi no est gai cun sa limba de mesania.


Grafia łnica, pronuntzias locales? Mensching copiat a Bolognesi? 



A mie sa grafia de Roberto Bolognesi m'est praghida semper, ma sa
commissione at piccadu atteras detzisiones, in parte pro chi sa grafia siat
prus compatģbile cun cudda italiana. Pro esčmpiu, a mie m'agradat meda sa
bidea de iscrier <celu> pro lu pronuntziare [chelu] in su cabu de susu. Ma
sa proposta de sa LSU andat benu su matessi. Sa grafia <chelu> si
pronuntziat a s'italiana in logudoresu e [celu] a s'ispannola in
campidanesu. E itte b'at de malu a pronuntziare comente [x] su grafema <gh>
in <ąghina> (LSU)? Eja, custu cheret narrer a perder sa traditzione de sa
lģttera <x> in campidanesu, e est puru "contra-intuitivu" cando si partit
dae sa bidea de s'italianu. Ma pensa chi sos nugoresos sa matessi paraula
<aghina> la deppent pronuntziare [aCHina]. Est a narrer, in custu protzessu
democrąticu chi ses nande tue bi sun fattores meda a tenner in contu: sas
traditziones locales de grafia, sa grafia italiana, sas pronuntzias locales
etz. No isco si una grafia <acina> sicunde sa proposta de Bolognesi diat
esser una solutzione mezus. In atteros casos so de accordu, supra de tottu
penso chi si diat iscrier <scola>, <scrier>, <spina>, etz. e imparare a sos
capudesusesos a los pronuntziare [iscola], [iscri(v)ere], [ispina], etz.
Za l'as bidu cun s'esemplu de <aghina>: in custo casu, leghende.lu a
s'italiana, an "bintu" sos logudoresos e an "pčrdidu" sos campidanesos, ma
sos nugoresos puru! Sos nugoresos in medas occasiones deppent restituire
sonos chi non bi sun affattu in sa grafia de sa LSU: <paraula> -->
[parągula], <pee> --> [pede], etz. Atteros casos: <pagu> (LSU) = campidanesu
+ logudoresu; sos nugoresos an "perdidu" de nou. Cando si abbaidat
(castiat) bene sa LSU, si bidet chi est democrątica bastante.
Un'atteru casu: sa <ghenna> (LSU), pronuntziada [genna] in campidanesu, in
logudoresu est [janna] o [zanna]. In custu casu, sa LSU at isseberadu una
forma barbaritzina e campidanesa!


Lsu: sbilanciada a su logudoresu? 


Atteros casos: In partes meda de su Logudoru si narat [palte], [Saldigna],
etz., ma sa LSU iscriet <parte>, <Sardinna>, a sa campidanesa (bisonzat de
si ammentare chi sa littera <e> a sa fine de sa paraula semper si
pronłntziat [i] in campidanesu). Puru in su Logudoru si narat in logos meda
[pius] o [cius], ma sa LSU iscriet <prus> a sa campidanesa; naran puru
[piaghere] in paritzas partes de su logudoresu, ma sa LSU iscriet <praghere>
a sa campidanesa (eja: ca, comente appo nadu, <gh> si leghet [x] e <e> si
leghet [i]). Su problema est chi custas cosas non si cumprendent in su
documentu chi s'est pubblicadu de sa LSU, ca non s'ispiegant. Difattis, su
puntu prus importante chi appo chčrfidu ispiegare in sa cunferčntzia de
Aristanis fit custu: chi in sa LSU si narat chi "la LSU puņ essere resa
secondo la pronuncia della variante locale di appartenenza", ma non si
ispiegat comente. No est un'isballu de sa LSU, ma s'isballu fit de no l'aer
ispiegadu bene.

Pronuntzia o grafia italiana

Custu est unu puntu de bista "italianista" (iscusa). Su fattu chi su grafema
<ch> si pronuntziat [k] est una cosa de sos italianos. Sos ispannolos
pronuntzian custu matessi grafema comente "ci". Bisonzat a abbandonare
s'opinione chi su sardu si leghet comente si diat esser italianu! Ma deppo
ammitter chi fortzis su isballu de sa commissione fit de isseberare una
grafia chi s'ammizat a cudda italiana. L'ant fattu cun bonas intentziones,
pensende chi diat esser prus fątzile. Deppo ammitter chi pro sos
campidanesos no est prus fątzile, ca za sun abizados a sas pronłntzias
italianas. So faeddende de sos adultos; ca sos pitzinnos son neutros, in su
sensu chi si lis naras chi <gh> si pronuntziat [x] (<ąghina> --> [ąxina])
lis andat bene.

Cale issorvida? 


Andat bene, sa cosa prus importante pro mene est chi si pottat discuter de
custas cosas in una forma de amistade. In prus, no soe unu difensore "forte"
de sa LSU, ma penso chi si deppet fagher carchi cosa pro introdurre su
bilinguismu uffitziale in Sardigna ca si nono so timende chi sa limba sarda
s'at a perder. Sa LSU za b'est, pro itte no si proat cun issa?



Guido Mensching

A segus