SU GIASSU
Domo
Ite est Diariulimba
Sa gerèntzia de Diariulimba
Su Sòtziu Limba Sarda
Organigramma de su Sòtziu
LINKS
ARCHIVIU annu pro annu 
Pro retzire sa lìtera de noas
ISCRIENOS
diariulimba@sotziulimbasarda.net



Diretore: Pepe Coròngiu       Coord.Editoriale: Micheli Ladu
CHISTIONES

14/04/2007 
Bolognesi: unu mètodu de pònnere in contu pro assebertare sas chistiones linguìsticas 

Si b’at àpidu unu libru chi in custos annos at marcadu su dibàtu intro su mundu de sa linguìstica sarda non b’at duda a nàrrere chi est cussu de Roberto Bolognesi. “Sardegna tra tante lingue. Il contatto linguistico in Sardegna dal Medioevo a oggi”, iscritu a bator manos cun Wilbert Heeringa, est istadu unu volùmine dignu de èssere mentovadu non petzi pro sas novas chi bi sunt in intro, ma mescamente pro su mètodu de chirca iscientìfica chi proponet. 



No est de badas chi su libru l’ant inditadu in bibliografias nòdidas a livellu europeu e chi finas in Sardigna, glotòlogos de giudu, ant sentidu comente dovere su de dèpere nàrrere s’insoro subra custa publicatzione. Mancari pro lu criticare e lu distrùere, ma sèmpere dende-li su carculu chi un’opera gasi minescet. No est pagu custu in un’ìsula inue, sas novidades editoriales extra-acadèmicas atrividas in s’annou o sunt postas a banda cun su mudìmene o sunt brujadas dae su fogu de s’incuisitzione chi, pro fàghere un’esempru, at connotu Sergio Frau. 



Meressimentu finas de s’editore Frantziscu Cheratzu, chi no est de sos ùrtimos in Sardigna pro sa valorizatzione de sa limba, ma prus de totu de Bolognesi matessi chi est resessidu, pustis de annos, a fàghere cumprèndere bene su chi balet e podet bàlere. Ma ite b’at de rivolutzionàriu in custu traballu chi manìgiat sa limba cun ainas “computatzionales”, chi diat èssere –foras de su suspu de espertos – su medire agualidades e distàntzias dialetales matemàticas cun s’elaboradore? 



Bolognesi at duas punnas. Sa prima est cussa de dare unu bellu corpu (accollada diat nàrrere issu) a sa “linguistica della caverne” chi si faghet galu in logu nostru e chi est prena de topoi comunes ligados a s’arcaismu e esotismu chi ant tipizadu sos istùdios de sa limba nostra dae Wagner e in antis de issu puru. Sa segunda cussa, totu polìtica, de chircare de ischidare sos sardos (massimu cussos de su movimentu linguìsticu) pro lis fàghere cumprèndere sa realidade sena pìgios in sos ogros. 



Còmpitos malos a issòrvere ambos duos beru comente est chi Bolognesi no est cussu chi si narat unu “cunformista”, siat comente iscièntziadu che òmine. Ma s’ispiegatzione chi dat issu de su cuntatu linguìsticu intre su pisanu e su sardu, mescamente cussu campidanesu, in s’Edade de Mesu calicuna duda la ponet. E comente, si la ponet. E serbit a iscontzare totu cussu fàbricu de Wagner, e de àteros in antis e a pustis de issu, chi aiat cundennadu sas variedades meridionales de su sardu a èssere leadas a cunsideru comente “trighinzas” in cunforma a àteras. 



Una lìnia, cussa de partzire sos sardos in cabos artifitziales – finas linguìsticos – chi de polìtica s’est fata culturale e at impedumadu s’unidade simbòlica e pertzetiva de sa limba nostra a livellu populare. Bolognesi, paris cun Maurizio Virdis chi l’at fatu de bidore in su libru cun una presentatzione acristianada cantu pagas, at fatu meda pro iscupulare in sos sardos de ogni crùju custa pertzetzione ischirriadora. 



Si podet nàrrere chi Bolognesi, chi oe bivit e insinnat latinu in Olanda, at fatu meda pro sa dignidade de oportunidades de sas variedades de su sardu ismentigadas in nòmene de cussas chi si creiant prus a prope a sa limba de Cicerone e Virgilio. At fatu e podet fàghere galu meda pro s’unidade simbòlica de su pòpulu nostru ca de seguru no li mancat s’abistèntzia. E in prus est ispabillu a manera bastante prus de àteros linguistas o ativistas “de sas ispiluncas”. 



B’at paritzas cosas chi si podent nàrrere pro imminorigare su traballu de s’istudiosu sardu chi traballat pro sas universidades olandesas. Sa prus puntuda est cussa chi issu averiguat su materiale fonèticu moende dae unu puntu de ida giai apostivigadu o chi cumparat cun su latinu clàssicu e non cun cussu “faeddadu”. Ma gasi no ant fatu sos àteros puru? Forsis chi Wagner non teniat un’ideologia pre-iscientìfica? Forsis chi b’at fontes pro custu latinu faeddadu? Ma sa misuratzione computatzionale no est unu fatu neutrale gasi a afainu comente faghet issu? 



O puru, in medas, chircant de magrare e amustèrchere s’òmine contende a giru chi su currìculu suo de istùdios classicos no est su prus sìncheru. Ma a ite balet custu? Ite arrejonamentu est? Ma l’ischint chi Bolognesi tenet unu tìtulu acadèmicu de sos prus artos in Olanda? Ma no est posca una normalidade, pro sas culturas de minoria, chi sos òmines de annotu non sigant su cursus onorum prevìdidu dae sas acadèmias locales istatalistas? E Pompeu Fabra in Catalùnia non fiat un’ingegneri? No, no est una cumbinatzione, ma una règula chi sas mente prus lùghidas de sa minoria non siant sedatzadas a manera cunformìstica. 



No, no. Pro sa linguìstica europea Roberto Bolognesi est oe una de sas lughes prus mannas pro cumprèndere ite si podet fàghere de a beru pro sa limba sarda. E pro dicia o fadu finas sas autoridades l’ant reconnotu. Forsis non l’ant reconnotu galu a manera simple sos campidanesos chi issu etotu at agiudadu a si che difèndere dae sos logos comunes. E como, est fàtzile a assebertare chi custa rivalutatzione de variedades meridionales chi issu at fatu andat ghiada cara a s’unidade e non cara a sa separatzione definitiva (e letale) de sa limba nostra. 



Est beru difatis ca s’iscèntzia non depet èssere ideològica, ma mancu a-polìtica o post-polìtica. Cumintzare unu protzessu rivolutzionàriu est fatzile, a lu guvernare est prus difìtzile e si podet furriare finas contras a sos cumintzadores. Bolognesi no est unu Napoleone de sa limba sarda, ma isperemus chi non siat Robespierre. 



Ma de una cosa depimus torrare gràtzias a Robert Bolognesi (a banda sa geniosidade de s’òmine): sa letzione chi nos at dadu de unu mètodu iscientìficu neutrale e produtivu pro indagare sas chistiones linguìsticas in Sardigna. E pro èssere, a sa matessi manera, prus sardos e prus iscientìficos.



Bolognesi, Roberto

Heeringa, Wilbert



Sardegna fra tante lingue. Il contatto linguistico in Sardegna dal Medioevo a oggi


Dim. 17x24 cm

Pagg. 144

Anno di edizione: 2005

ISBN 88-7356-075-X

Collana: Fuori collana

Prezzo: 15,00 Euro


 

Dae su situ condaghes: 



Sardegna fra tante lingue è una controstoria della lingua sarda. Questa ricerca mette a confronto alcuni fra i più radicati e diffusi pregiudizi sul sardo con le conoscenze acquisite nel corso degli ultimi decenni nel campo della linguistica, della storia e dell’antropologia della Sardegna. 



Con il loro studio, gli autori mettono in chiaro che il sardo non è una lingua arcaica – e non lo sono nemmeno i suoi dialetti più conservatori – mentre il campidanese non solo non è il risultato di un contatto intenso con il pisano, ma è addirittura la varietà del sardo più lontana dall’italiano. 



Sardegna fra tante lingue, oltre a presentare i pregiudizi contenuti nei lavori standard sulla linguistica sarda e a compararli con i dati storici, antropologici e linguistici contenuti in studi indipendenti effettuati a partire dalla fine degli anni ‘70 del secolo scorso, contiene anche le misurazioni effettuate al computer delle distanze fonetiche, morfologiche e lessicali tra 54 dialetti sardi e le varie lingue che hanno svolto un ruolo politicamente dominante in Sardegna. Le misurazioni effettuate contraddicono chiaramente questi pregiudizi. 



Sardegna fra tante lingue offre una visione spregiudicata della storia linguistica della Sardegna e permette di relegare nel mondo della mitologia i pregiudizi sulla “purezza” o meno dei vari dialetti sardi.












  




 

 
 
 

 

 
diariulimba@sotziulimbasarda.net  © sotziulimbasarda 2004-2006,"e' vietato riprodurre articoli originali o estratti da questo sito senza l'assenso della direzione"